Lost Highway - David Lynch

Sinema sanatının belki de en karmaşık figürlerinden, kara filmlerin ustası, yoldan çıkmış karakterlerle dolu filmlerin yönetmeni David Lynch , filmlerinde simgelere, ruya-gercek ve gercek ustu olaylara yervermektedir. David Lynch nin bir cok filminde , filmi giris –gelisme ve sonuc uclusune dayandirmaya calismak yapilacak en buyuk hatalardan birisidir. David Lynch Hesapli ve amaclidir buna karsilik ``anlam`` onun dikte ettigi, uzerinde direttigi bir son nokta degildir. Lynch filmlerinde ``amac`` filmin verdigi mesaji anlamaya calismak olmamali , aksine filmdeki duygusal butunlugu hissetmek olmalidir.

Kendi Ağzından

"Herşeyin ne anlama geldiğini ya da nasıl yorumlanacağını bilmemek daha iyidir, çünkü aksi takdirde olayları kendi akışına bırakmaya korkarsınız. Psikoloji, gizemi ve büyü niteliğini yok eder. Anlamlardan konuşmak beni çok rahatsız ediyor. Çünkü anlam çok kişisel birşeydir ve herkese göre değişir..."

"Gizemi ve bilinmeyeni severim; neler olup bittiğini bilemediğim için karanlık ortamları da… Dış görünüşün altında bir şeyler saklı olduğu fikrinden hoşlanıyorum ve sanırım insanlar bilmedikleri bir şeyi veya daha önce hiç bulunmadıkları bir yeri seyretmeyi seviyorlar."

David Lynch filmleri uzerine 10 kavram

1 – Simgesel/Objesel Anlatim
2 – Ruya – Hayal ve Gercek uclemesi
3 – Zaman unsurunun farkli sekilde kullanilmasi veya hic kullanilmamasi
4 – Sarisin ve esmer kiz ikilemi
5 – Farkli muzik tarzi
6 – Anlam karmasasi
7 – Fetisizm
8 – Sex
9 – Rahatsiz edici temalar
10 – Kurgusal Zeka

Gelelim Lost Highway Filmine


1 - Oncelikli sunu aklimizdan hic cikarmayalim. Filmde Fred karakteri filmin başından beri hapishanededir..Karısını öldürmüştür çünkü kendisi iktidarsız olduğu için onu Dick'le ( Porno Film Yapimcisi) aldatmıştır. Dick bir porno şirketi sahibidir.Böylelikle Fred'in karısı Renee cinsel tatminsizliğini yenmek istemektedir.

2 - Filmin basindan Fred``in hapishaneye girmesine kadar olan bolum Fred`in gercek hayattaki tanidiklaridir. Yani gercek karisi Renee( Siyah sacli) `dir. Iki dedektefin eve gelip inceleme yapmasida aslinda karisinin olumunden dolayidir. Maskeli gizemli adam ise Fred`in basindan beri kendi kafasinda yarattigi birisir, yaptigi seyelre yon vermesini saglayan ya da oyle dusunmesini saglan kisidir. Eve surekli gizli video kasetlerinin gelemesinin anlamida , Fred `in kendi ile yuzlesmesini saglamak icin bir nedendir.

3 - Fred partiden cikip Renee ile eve donerken aralarinda bir konusma gecer. Burasi cok onemlidir. Renee Moke adinda bir yerde Andy ile tanismis ve Renee`in Porno sektorune girmesi de boyle baslamistir. Bu sekilde Fred`i aldatmistir.

4 - Simdi gelelim Fred`in hapishane den sonra beyninde yasadiklarina. Buradan sonraki izlediklerimiz, gercek karakterlerin ismini Fred kendi yarattigi dunyada degistirmistir. Hapiste, aldatılmış olmanın hırsını yenemediğinden ve karısına aşık olmasına rağmen onu cinsel açıdan tatmin edememenin vermiş olduğu eziklikten dolayı kendisinin tam aksi olan bir Pete karakteri yaratmıştır. Doktor Fred`e son zamanlarda uyuyup uyumadigini sorar Fred ise uyuyamadigini soyler, duzenli uyku uyuyamadigindan dolayi beyninde catismalar ve flashback dedigimiz gel-gitler yasamaktadir. Eddy`in( Aslinda Dick) otomobil tamircisinde yaninda getirdigi Alice (Aslinda Renee ) karakteri Fred`in karisinin onu arzulayan , isteyen halidir. Fred bu beyninde ole olmasini istedigi icin sarisin yapmistir ve ismini degistirmistir. David Lynch nin sarisin-esmer kiz ikilimine iyi bir ornektir. Boylece Fred kendi yarattigi utopyasinda hem karisini tatmin etmis olacak hem de Dick ve Andy `den intikam olmis olacaktir.


5 - Tam olarak Fred`in Alice ve Pete karakterlerini kafasinda yarattigi an doktorun ilac verip Fredi odasina yollamasindan sonraki andir. Yani Fred`in hapishane kapisindan dogru baktigi andir. Ve muthis bir yonetmen zekasi tam burada anliyoruz.. Gardiyan odalari kontrol ettiginde Fred kendi yaratmis oldugu karakter Pete oluyor. Simdi diyebilirisiniz ki gardiyan ve digerleri nasil Fred`i Pete olarak goruyor. Cok basit cunku Fred kendi beyninde bunu oyle olmasini istiyor, yani oyle hayal ediyor ya da gerceklessin istiyor.

6 - Yine cok guzel bir ayrinti suradadir , size cok onemli dedigim yeri hatirlayin. Filmin sonlarina dogru Alice`e Pete e derki; Eddy ile Moke diye bir yerde tanistigini ve Porno sektorune de ole girdigini soyler, bu bize aslinda Fred`in karisi yani Renee `in arbada soylediklerinin aynisdir. Yani Renee aslinda bu sekilde porno sektorune girmis ve Fred`i aldatmistir. Nasil oldugunu zaten bir sonraki sahnede (Ailce`nin soyundugu sahne) gormekteyiz.

7 - Pete karakterinin Seila adinda biriyle surekli cinsel iliskiye girmesinin nedeni sudur; Fred kendi beyninde Pete karakterini cinsel iktidari guclu olan birisini yarattigi icin ( yani tam kendinin zit karakteri) bize bunu gosteriyor, ayni zamanda bundan su yorumda cikabilir, eger Fred iktidari yerinde olan birisi olsaydi daha fazla cinsel iliskileri olurdu. Belki de beyninde yarattigi Pete karaktei Saila`yi aldattigi gibi kendisi de gercek hayatinda karisni aldatabilirdi.

8 - Pete otomobil tamircisinde kendi caldigi bir muzigi radyoda duyar ve ondan hoslanmadigini soyler. Yani Fred o anda kendi dunyasinda guzel giden bir hayati yasarken gercek hayatinda kendisyle yuzlesen bir ses duyar bu yuzden radyoda duydugu muzigi begenmez., cunku Fred kendi hayati degil Pete gibi bir hayati hayal eder.

9 - Filmin basinda sari cizgili yol cikmasinin nedeni bize bir yolculuk ve surekli gitmeyi hatirlatiyor. Yani Fred`in kendi beyninde yaptigi yolculugu.sembolize ediyor.

10 - Col gibi bir yerde Pete Alice`ye neden kendisini sectigini sorar . O da hala beni istiyorsun di mi? Herzamankinden cok diye cevap verir. Iste burada Alice yani Renee`in zit karakteri neden Pete sectigini yani Renee `in neden Fred`i secmedigini anliyoruz, Cinsel iktidara sahip olan kisi secilmistir.

11 - Colde Pete ve Alice sevistikten sonra Alice Pete`nin kulagina aynen sunu soyler: Bana asla sahip olamassin. Simdi bu cumlu o ortami bozan bir cumledir, yani az once birbirlerini cok isteyen iki kisiden birisinin soyledigi sey ortami bozan yani o duruma ait olmayan bir seydir. Iste tam burada Pete Fred karakterine donusur yani Fred`in beyninde bir geri donus , gel – git yasar. Bu yuzden o cumlenin ortami bozmasi Pete nin Fred`e donusmesini saglar. Tabiki bunlarin hepsi Fred`in hapisahanede uykusuzca gecen gunlerindeki beyninde yasanmaktadir.


12 - Gelelim ``Lost Highway `` Hoteline . Fred hotele gidince (dikkat edelim burada gizemli karakter bize Alice nin Renee oldugunu soyledi) 25 numarali odaya, cunku 26 numarali odada porno yapimcisi gercek hayattaki esi ile yani Renee ile cinsel iliski yasiyor. Simdi burada iki cesit yorum yapabilriz. Birincisi burada Fred gercek hayatta yasadigi bir flachback olayina donmustur yani gercekte de Renee`in kendisini aldattigi an boyle olmustur ve Fred onlari yakalamistir diyebiliriz. Ikinci yorumda su sekilde olur Fred hala kendi yatarattigi bir utopyanin icerisinde oldugu icin olayin oyle gerceklesmesini saglamis ve bu sekilde de porno yapimcisindan da intikamini almis olacaktir.


13 - Guzel bir ayritiyida anlatip son bolumdeki muthis ayrintiya gecegim. Colde Pete Fred`e donustukten sonra gizemli karakterimiz yani Fred`in kendi beyninde ona yon vermesini ve yapmasi gerektigi gibi davranmasini saglayan ( Porno Yapimcisini oldururken bicagi gizemli karakter veriyor) kisi ortaya cikiyor. Burada Alice nin adininRenee oldugunu eger sana Alice dediyse yalan soylemis olacagini belitriyor, buradanda anliyoruz ki Fred o karakteri beyninde yaratmisir.


14 - Gelelim son bolum ve en kafa karistirici oldugunu dusundugumuz bolume. Filmin sonunda Fred evine gelir ve megafona filmin en basinda oldugu gibi sunu soyler ``Dick Laurent oldu`` der. Ilk cumlemi iyi hatirlayin Fred filmin basindan beri aslinda hapishanededir, evi olarak gordugu yer aslinda beynidir. Bunu anlamanin en kolay yolu partide Fred`in gizemli karakterle yaptigi konusmayi hatirlayin. Gizemli karakter soyle der ben aslinda su an senin evindeyim, yani o anda Fred hapishanede gizemli karakterde Fredin beynindedir. Filmin sonunda kendi kurmus oldugu utopyada yani Pete karakteri ile yasamak istedikelri yasadiktan sonra ve Porno yapimcisini da oldurdukten sonra beynindeki utopya tamamlanmis oluyor. Ve gorev beyninde tamamlandigi icin kendi kendine yani beynine aynen sunu soyluyor. Dick Laurent oldu..

15 - Polislerin pesine dustugu an da, beyninde yatarattigi karakterler gorevlerini tamamladigi icin bir gercege donus ve cildirma ani yasaniyor yani tekrar gerceklerle yuzyuze gelmis oluyor. Sonuc Fred hic hapisten cikmadi. Sadece yasadiklarini ve yasamak istediklerini beyninde kurgulayip bize anlatti.


Hazırlayan Selçuk AVCI'ya teşekkürler