Mulholland Drive

Oncelikle David Lynch`nin film tarzindan bahsederek konuya girmek isterim. Sinema sanatının belki de en karmaşık figürlerinden, kara filmlerin ustası, yoldan çıkmış karakterlerle dolu filmlerin yönetmeni David Lynch , filmlerinde simgelere, ruya-gercek ve gercek ustu olaylara yervermektedir. David Lynch nin bir cok filminde , filmi giris –gelisme ve sonuc uclusune dayandirmaya calismak yapilacak en buyuk hatalardan birisidir. David Lynch Hesapli ve amaclidir buna karsilik ``anlam`` onun dikte ettigi, uzerinde direttigi bir son nokta degildir. Lynch filmlerinde ``amac`` filmin verdigi mesaji anlamaya calismak olmamali , aksine filmdeki duygusal butunlugu hissetmek olmalidir.

Kendi Ağzından

"Herşeyin ne anlama geldiğini ya da nasıl yorumlanacağını bilmemek daha iyidir, çünkü aksi takdirde olayları kendi akışına bırakmaya korkarsınız. Psikoloji, gizemi ve büyü niteliğini yok eder. Anlamlardan konuşmak beni çok rahatsız ediyor. Çünkü anlam çok kişisel birşeydir ve herkese göre değişir..."

"Gizemi ve bilinmeyeni severim; neler olup bittiğini bilemediğim için karanlık ortamları da… Dış görünüşün altında bir şeyler saklı olduğu fikrinden hoşlanıyorum ve sanırım insanlar bilmedikleri bir şeyi veya daha önce hiç bulunmadıkları bir yeri seyretmeyi seviyorlar."

David Lynch filmleri uzerine 10 kavram

1 – Simgesel/Objesel Anlatim
2 – Ruya – Hayal ve Gercek uclemesi
3 – Zaman unsurunun farkli sekilde kullanilmasi veya hic kullanilmamasi
4 – Sarisin ve esmer kiz ikilemi
5 – Farkli muzik tarzi
6 – Anlam karmasasi
7 – Fetisizm
8 – Sex
9 – Rahatsiz edici temalar
10 – Kurgusal Zeka

Gelelim Mullholand Drive Filmine

Filmde Rita yani esmer kiz, Silencioda (operada) Betty`den aldigi mavi kutuyu evde acmasina kadar olan bolum Betty`nin yani sarisin kizin ruyasidir. Bunu anlmanin en kolay yolu filmin daha yazilari dahi cikmadan sarki soyleyen kizlar dans eden kizlar ve erkekler den hemen sonraki sahnede carsafin altinda uyuyan birisin nefes alislarindan anliyoruz. Bu arada sunu belirtim Ruyayi goren kisi Diane Selwyn dir. Diane ruyasinda kendini Betty olarak adlandiriyor. Kutu acildiktan sonraki bolumlerde gorduklerimizse Betty`nin daha dogrusu Diane nin gercek hayatidir. Diana Hollwood`a unlu olmaya gelmis ve film secmelerine katilmis ama basarili olamamis, Filmde istedigi rolu Camilla almis; ( Diane ruyasinda Camilla`yi Rita olarak adlandiriyor) orda arkadas olmuslar; bu arkadaslik tabi ilerlemis anladigimiz kadariyla bi lezbiyen iliskiye donusmus. Ayni zamanda Dianne esmer kiza gercektende duygusal olarak baglanmistir. Daha sonra asik oldugu Camilla yakaladigi basariyla birlikte yonetmen Adam Kesher`le cikmaya baslamis. Bu olayi icine sindiremeyen basarisiz kiz Diane bunalima girmis. Zaten odasinda depresyonda ki ve surekli yatakta olmasinin ve bundan dolayida ruya gormesinin sebebi bundandir. Daha sonra Camilla`yi oldurtmek icin bi adam tutmus. ( Koridordaki adami , sisman kizi ve odadaki adami olduren sarisin adam , Diane`nin tuttugu katildir.) Bu katile daha sonra bir cafede Diane ile konusurken rastliyacagiz ve cafede calisan kizin ismide Betty dir, ruyasinda kendini Betty olarak gormesenin sebebide bundan dolayidir. Bu isim bilinc altina yerlesmis ve ruyasinda kendisinii Betty olarak adlandirmasnin sebebide bundan dolayidir.

Katille bulustugu sahnede, kiralanan adam isi bitirdiginde mavi anahtarini Diana`ya bi sekilde ulastiracagini soyluyor. Filmin son sahnesinde Diana mavi anahtari sehpasinda gorup Camillanin oldugunu anliyor ve intihar ediyor...


1 - Diane ruyasinda koseden cikan gorile benzer bir sey goruyor, bunun sebebi gercek hayatta o cafede gordugu adamin yuzunden kaynaklaniyor, bilinc altina yerlesen bu adamin yuzu ruyasinda kotu bir varlik olarak gorunuyor. Sonucta ruyalar kendi istegimiz dogrultusunda gerceklesmedigi icin beynimizi bizi istedigi sekilde yonlendiriyor.

2 - Bir baska ayrinti ise Diane`nin ruyasinda calan telefona ve sigara ile dolu kul tablasina dikkat ediyoruz. Ayni telefon ve kul tablasi alsinda gercekte kendi odasinda bulunan telefon ve kul tablasidir yine bu objeler bilinc altina yerlestigi icin , ruyasinda telefon gordugunde bilinc altina yerlesmis olan telefonu yani kendi odasindaki telefonu goruyor.

3 – Bir baska cozumleme ise ruyasinda halasi olarak gordugu kisi aslinda Adam Kesher`in annesidir. Gercek hayattaki tanidiklarini ruyasinda farkli karakterlere burunmus olarak goruyor. Katilin ( ruyasindaki uzun sacli sarisin adam) mavi anahtarini Rita`nin cantasindan cikan bicimsiz anahtar seklinde ya da yonetmenin evinde kahve icerken gordugu adami ruyasinda kahveyi mendile tukuren adam seklinde goruyor.

4 – Rita`nin cantasindaki para ( ruya ) aslinda Diana`nin katile verdigi paradir.(Gercek)

5 – Rita`nin acmis oldugu mavi kutu ruya ile gercek arsindaki zamani temsil ediyor. Rita kutuyu acmasi, Diana`nin uykudan uyanmasina sebebiyet veriyor. Mavi kutuyu bir nevi ruyadan gercege gecis oalrak dusunmek lazim. Zaten dikkat edersek kamera mavi kutunun icine giriyor mavi kutu dusuyor ve bir sonraki sahnede yok oluyor . Kutunun gorundugu sahne hala ruya , kutu sahneden ciktigi andan sonra Dianna`nin gercek yasadiklaridir. Fakat tam ruyadan uyanis bolumu oldugu icin o sirada hala gidip gelmeler olur., Ornegin Sapkali kovboyun gorunmesi gibi….

6 – Komsulari, Diane kapiyi actiktan sonra seni iki dedektif sordu diyor. Burada onu gercektende iki dedektif sormus olabilir, Diane bu olayi ruyasin da kendisi ve Rita`nin komsularina gidisi olarak goruyor. Ayrica cok ince bir ayrintida sudur; filmde Diane`nin gercek hayatta yasadiklari o anda gerceklesmiyor , yasanmis bitmis bir olay bize gosteriliyor. Yani Diane , Camilla`ya asik olmus, olaylar yasanmis, katil tutulmus, dedektif Diane`yi sormus … , bu olaylar yasanmis sonra Diane bunalimda oldugu bir zamanda yatagina yatip ruya gormustur.

7 – Kazanin gerceklestigi yere dikkat edelim.. Kaza yapilan yere dikkat edersek , gercek hayatta Diane burada bir Party ye ( Adam ve Rita`nin evliliklerini aciklayacaklari yer ) onlarinin evliligi , Diane icin kotu bir seyi temsil etmesi gerekli, bunu da ruyasinda kaza olarak goruyor. Ruyasinda Rita orada kaza yapiyor ama gercekte kendisi orada bir partiye ( onun icin kotu bir sey) gidiyor. Ve o partide ruyasinda gordugu karakterleri arkada yururken hayal ediyor. Yani bu party de, ( ruyasinin etkisinde kaldigi icin) bazi karakterleri aslinda ruyasinda kendini ve Camilla`yi ya da digerlerini olmasini istedigi sekilde gorur. Partide arkadan gecen kovboy bunu cok guzel sekilde acikliyor.


Sonuc olarak gercek hayatta Camilla`ya karsi yenilgisini ruyada bi galibiyete ceviriyor. Bununla birlikte gercek hayatta Camilla`nin secildigi filmin secmelerinde basarisiz olmasini sanki bu isin arkasinda kendisine yani Diane komplo kuran buyuk gucler varmis gibi algiliyor. Ruyasinda da mafya vari insanlar, telefon konusmalarini kendi lehine cikacagi sekilde goruyor. Yani gercek hayatta rolu kaybetmis, bunu ruyasinda kazanmis sekilde goruyor.


Hazırlayan Selçuk AVCI'ya teşekkürler